اهدا تخمک

درمان ناباروری با تخمک( اووسیت ) اهدایی : 

در زنان مبتلا به نارسایی پیش از موعد تخمدان گزینه های بسیار کمی برای تولید مثل وجود دارند . استفاده از تخمک ( اووسیت) اهدایی ممکن است تنها روش اثبات شده برای دستیابی اکثر این بیماران به حاملگی باشد . سایر بیمارانی که میتوان آنها را برای تکنولوژی اووسیت اهدایی کاندید نمود عبارتند از :

• افراد مبتلا به کیفیت ضعیف تخمک (از جمله برخی از بیمارانی که در انها لقاح با شکست مواجه شده است )
• افراد دارای پاسخ تخمدانی ضعیف در برابر تحریک
• افراد دارای سابقه شکستهای متعدد در سیکلهای ART

در یک مطالعه با استفاده از رویانهای بارور شد حاصل از تخمک های اهدایی میزان تجمعی حاملگی پس از چهار سیکل به 9/87% رسیده بود . درمان با تخمک اهدایی در اکثر مراکز درمان ناباروری قابل انجام است و یکی از ملاحظات مهم در این زمینه چگونگی انتخاب فرد اهدا کننده تخمک می باشد. تعدادی از بیماران ممکن است بخواهند فرد دهنده یکی از خواهران یا دوستان آنها باشد . برخی دیگر ممکن است برای دستیابی به فرد دهنده از خدمات موسسات" Matching "که در آنها فرد اهدا کننده میتواند ناشناس بماند استفاده کنند. اگرچه بعضی از مراکز درمانی ممکن است از ارائه این خدمات سر باز زنند ولی در بیشتر مراکز درمان ناباروری مسئولیت غربالگری فرد دهنده از نظر سازگاری طبی ، تولید مثلی  ، و روان شناختی پذیرفته میشود . همانند اهدا کنندگان سایر اعضا دهندگان تخمک نیز باید بدقت تحت بررسی قرار گیرند و غربالگری از جمله از نظر عفونتهای مسری  یا بیماریهای ژنتیکی بعمل آید . البته در حال حاضر امکان نگهداری تخمک ها بحالت انجماد و قرنطینه کردن آنها  وجود ندارد در نتیجه نمی توان بطور 100% خطر انتقال عوامل عفونی را از میان برداشت . علاوه بر این چون روند اهدا تخمک شامل تحریک کنترل شده تخمدان فرد دهنده می باشد فرد دهنده نیز در معرض همان پایش تهاجمی و عوارض بالقوه قابل توجه که در این اقدام وجود دارد قرار میگیرد . دهندگان تخمک باید اطلاعات آموزشی مفصلی را دریافت کنند و کسب دقیق رضایت نامه آگاهانه نیز ضرورت دارد .

دهندگان تخمک علاوه بر غربالگری طبی باید قبل از شرکت در برنامه تحت بررسی جامع روانی – اجتماعی قرار گیرند حتی با اینگونه غربالگری و آماده سازی گسترده تعداد قابل توجهی از اهدا کنندگان در مرحله اخر منصرف می شوند .توصیه میشود در جریان انجام هرگونه  اهدا تخمک مشاوره قانونی صورت گیرد چون در روند انجام این برنامه ها ممکن است موضوعات بسیاری در زمینه دادخواهی و شکایت بروز کند .

نگهداری تخمک در حالت انجماد عموما فعلا امکان پذیر یا موفقیت آمیز نیست در حالیکه رویان (جنین )های حاصله را میتوان در حالت انجماد تا چندین سال بدون کاهش قدرت لانه گزینی نگهداری نمود ه و در صورت شکست درمان از آنها در دوره های بعدی استفاده نمود .

روش کار : در این روش ابتدا باید با تجویز دارو هماهنگی بین سیکل قاعدگی دهنده و گیرنده یجاد شود سپس با تزریق داروهای تحریک کننده تخمک گذاری تهمدان فرد دهنده را تحریک و در موعد مناسب پس از بلوغ تخمک ها در اتاق عمل با هدایت سونوگرافی و بطریقه ترانس واژینال با سوزنهای مخصوص تخمک ها از تخمدان فرد دهنده کرفته شده و تحویل جنین شناس میشود تا با نمونه اسپرم شوهر خود بیمار ترکیب وجنین ایحاد گردد . جهت گرفتن تخمک معمولا فرد دهنده تحت یک بیهوشی خفیف قرار میگیرد و پس از چند ساعت می تواند کلینیک را ترک نماید . پس از تشکیل جنین بر طبق نظر پزشک یک تا دو عدد جنین در روز 3 تا 5 به رحم فرد گیرنده منتقل میشود و اگر تعداد جنین های تشکیل یافته بیشتر باشد میتوان از جنین شناس خواست تا آنها را منجمد و نگهداری نماید .

خطرات : مانند تمامی سیکل های لقاح خارج از رحمی این روش نیز با احتمال تحریک بیشتر از حد تخمدان و عواقب ان میتواند همراه گردد لذا دارو ها باید تماما تحت نظر پزشک و با کنترل دقیق باید مصرف شوند و جدول زمانبدی نیز باید حتما رعایت گردد.

از طرفی حتی بعد از گرفتن تخمک نیز امکان وجود چند عدد تخمک دیگر و احتمال بروز حاملگی چند قلویی در فرد دهنده (اگر متاهل باشد) وجود دارد و باید حتما پیشگیری از بارداری بعمل آید.

اصول شرعی و قانونی: در حال حاضر در کشور ما هیچگونه ممانعتی از نظر شرعی و قانونی در مورد اهدای تخمک وجود ندارد و حتی خانمی که متاهل می باشد در صورت رضایت کتبی شوهر میتواند تخمک خود را اهدا نماید و رضایت نامه به امضای طرفین رسیده و بعدها حق شکایت و بازخواست ندارند.

بدیهی است که کلیه مخارج دارویی و بیمارستانی و در صورت نیاز به مراقبت بیشتر تمامی مخارج فرد اهدا کننده تخمک بعهده فرد گیرنده می باشد.

         دکتر رویا پورقربان 

        جراح و متخصص بیماریهای زنان زایمان و نازایی

بورد تخصصی از دانشگاه تهران