زایمان طبیعی یا سزارین؟!

زایمان طبیعی یا سزارین؟!

حاضر نیستیم زنده زنده شکنجه شویم. این تصورى است که در میان نسل جدیدى از زنان رایج شده است که زایمان به شیوه طبیعى را انتخاب نمى کنند. در یک کلینیک مراقبت هاى قبل و بعد از باردارى در خیابانى در شمال شهر تهران ، زن جوانى در انتظار به دنیا آمدن نخستین فرزندش، مى گوید: «از زایمان طبیعى فقط صحنه هاى جیغ و فریاد زن ، و دردى که مى کشد در خاطرم هست. واقعاً زایمان طبیعى مثل شکنجه است.»

حالا او با انتخاب زایمان به شیوه سزارین از تصور روزى که وضع حمل خواهد کرد، خوشحال و هیجان زده است: «این طورى نه خودم اذیت مى شوم و درد مى کشم و نه اطرافیانم به زحمت مى افتند. با پاى خودم به بیمارستان مى روم و مثل زایمان طبیعى به بچه هم فشار نمى آید.»

این زنان در مقایسه با زنان پیش از خود چه تفاوتى کرده اند؟!

به نظر مى رسد با وجود شیوه هاى نوین پزشکى ، این زنان دیگر حاضر به تحمل درد و رنج زایمان طبیعى نیستند. مسئول کلینیک مى گوید: «انگیزه اغلب زنان از زایمان به شیوه سزارین، کاهش آستانه درد است.» و با مثالى که مى زند بر این نکته صحه مى گذارد:

« از هر 10 زن باردارى که به این مرکز مراجعه مى کنند، 5 نفر آنها تصمیم قطعى براى زایمان به شکل سزارین دارند. 3 نفر بین انتخاب زایمان طبیعى و سزارین مرددند و منتظر اعلام نظر پزشک مى مانند و فقط 2 نفر به قطع و یقین مى خواهند به شکل طبیعى زایمان کنند. »

نه فقط در تهران ، بلکه وضعیت در شهرستان ها نیز همین گونه است. یکی از پزشکان جراح و متخصص زنان و زایمان مى گوید: « در شهرهاى کوچک که تا چند سال پیش یک سزارین هم انجام نمى شد، زایمان به روش سزارین افزایش یافته است.»

به این ترتیب شاید به زودى پرونده زایمان طبیعى براى همیشه بسته شود و از آن فقط خاطره اى در نقل قول هاى مادران و مادربزرگ ها باقى بماند!

آمار چه مى گوید؟

آمار مى گوید در ایران در سال 79 حدود 35 درصد از کل زایمان ها به روش سزارین بود. در سال هاى بعد این رقم سیر صعودى پیدا کرد و در سال 82 آمار سزارین در بیمارستان هاى دولتى دانشگاهى 29 درصد ، در بیمارستان هاى دولتى غیر دانشگاهى 44 درصد و بیمارستان هاى خصوصى 88 درصد شد.

مدیر انجمن مامایى کشور هم اعلام کرده: « 60 درصد زایمان هاى زنان ایرانى سزارین است.» « ناهید خداکرمى» افزوده است: « در حالى که به طور طبیعى فقط باید 10 تا 15 درصد زایمان ها به صورت سزارین انجام شود، اما متأسفانه عمل هاى سزارین در برخى بیمارستان هاى خصوصى به 100 درصد رسیده و در بیمارستان هاى دولتى در تهران و در شهرستان ها این عمل 60 تا 70 درصد کل زایمان هاست.»

فاصله ما از این لحاظ هم با کشورهاى دیگر عجیب و باور نکردنى است:

«85 درصد زایمان ها در ایرلند به طور طبیعى انجام مى شود. در سوئد 40 درصد زایمان ها طبیعى است و در منزل به وسیله ماما صورت مى گیرد و در امارات متحده 89 درصد زایمان ها به شکل طبیعى انجام مى شود.»

«سزارین» انتخاب تک فرزندها

اغلب خانواده هاى ایرانى پرجمعیت بودند. دکتر «جواد پیروز بخت» متخصص زنان و زایمان خود به یکى از این خانواده هاى پرجمعیت تعلق دارد، اما به عقیده او حالا که تک فرزندى ایده خیلى از جوان ها شده ، زنان جوان هم ترجیح مى دهند نخستین و تنها زایمانشان بدون درد باشد.

کاهش درد، انگیزه اغلب زنان براى انتخاب زایمان به شیوه سزارین است. دکتر پیروز بخت مى گوید: «آنچه این زنان به آن بى توجهند این است که هر دو زایمان با درد همراه است.

در زایمان طبیعى این درد قبل از وضع حمل است و در سزارین درد بعد از زایمان به وجود مى آید که بسیار شدید تر از درد زایمان طبیعى است. ضمن این که درد زایمان طبیعى چون متناوب است بین فواصل درد براى فرد امکان استراحت هست، اما درد زایمان سزارین این طور نیست و زمان زیادى باید بگذرد که اثر داروهاى بیهوشى ، مصرف آنتى بیوتیک ها و ... که بر روى شیردهى نیز مؤثر است، ازبدن مادر خارج شود. در زایمان طبیعى خونریزى کمتر است. احتمال عفونت و آمبولى کاهش مى یابد و نیاز نیست بیمار آنتى بیوتیک  زیادى مصرف کند.

بازگشت سریع عضلات بدن به فرم طبیعى، بازگشت سریع تر به محیط خانواده و شروع زندگى عادى و کاهش هزینه درمان ، از دیگر محاسن زایمان طبیعى است. دکتر پیروز بخت مى گوید:« زایمان طبیعى به نوزاد فرصت مى دهد خود را با محیط خارج از رحم تطبیق دهد. در واقع انقباض هاى طبیعى رحم هنگام زایمان، سبب کنار آمدن تدریجى نوزاد با محیط خارج از رحم مى شود.»

زایمان بدون درد

آیا زایمان طبیعى عوارضى هم دارد که در گرایش زنان به انتخاب سزارین مؤثر است؟

در یک بیمارستان دولتى ، مادر جوانى که سه هفته قبل فرزندش را با زایمان طبیعى به دنیا آورده است ، با وجود سلامتى  نوزادش، همچنان با تردید به زایمان طبیعى نگاه مى کند:« شنیده بودم که در زایمان طبیعى نوزاد از ناحیه سر آسیب مى بیند و فشار دهانه رحم روى سر نوزاد سبب کند ذهنى او درآینده مى شود.» حالا او گمان مى کند کشیدگى سر نوزاد  21 روزه اش ازهمان عوارض زایمان طبیعى است.

بیست دقیقه بعد هر دو نفر ما در اتاق دکتر « بهرامیان » ، متخصص و جراح زنان و زایمان به توضیحات او درباره عوارض زایمان طبیعى گوش مى دهیم: « اگر زایمان طبیعى درست انجام نشود و زیر نظر پزشک نباشد، مى تواند سبب مرگ نوزاد شود. براى مثال اگر بند ناف پیچیده شده باشد و پزشک نتواند به موقع واکنش نشان بدهد، جان نوزاد به خطر مى افتد. گاهى درست کنترل نشدن زایمان طبیعى ممکن است موجب خونریزى شدید و سپس کم خونى  مادر شود.» اما به اعتقاد دکتر بهرامیان هیچ سند معتبر و علمى اى وجود ندارد که نشان بدهد زایمان طبیعى روى هوش  نوزاد تأثیر مى گذارد و یا سبب کم هوشى او و فشار آمدن به سر نوزاد مى شود: « معمولاً به علت نرمى جمجمه سر نوزاد به هنگام زایمان طبیعى ممکن است کمى کشیدگى در این ناحیه به وجود بیاید که بعد از تولد و در مدت کمتر از یک ماه با رشد نوزاد  برطرف مى شود.»

کاهش درد زایمان طبیعى به جاى جایگزین کردن کامل شیوه سزارین، اقدامى است که در حال حاضر در بسیارى از کشورها انجام مى شود. زایمان بى درد یکى از روش هاى مطمئنى است که در کشورهاى اروپایى از آن استفاده مى شود. در این روش مواد بى حس کننده به داخل کانال نخاع تزریق می شود و بیمار مى تواند زایمانى بدون درد داشته باشد.

روش دوم استفاده از مواد بیهوشى استنشاقى است. مثلاً در مواردى که درد شدید مى شود، مى توان از گاز N2O (گاز خنده) براى تسکین درد و کاهش هیجان و استرس  بیمار با رعایت اصول پزشکى بیهوشى،  استفاده کرد. کمک گرفتن از وسایلى نظیر « فورسپس » و « وکیوم » هم مى تواند در کاهش درد زایمان طبیعى و وضع حمل راحت تر مادر مؤثر باشد. »

آنچه پزشکان مى خواهند

واقعیت اینست:

براى یک زایمان طبیعى، پزشک باید چند ساعت وقت بگذارد. علاوه بر این، زایمان ممکن است در هر ساعت از روز یا شب اتفاق بیفتد.علاوه بر این« تفاوت دستمزد بین زایمان سزارین و طبیعى، ترافیک ، مسافت هاى طولانى ، مشکلات و گرفتارى هاى کارى پزشک، تعداد مراجعان و رسیدگى به وضعیت همه آنها، شاید سبب شود همکاران پزشک ترجیح بدهند بیماران به شیوه سزارین وضع حمل کنند که زمان آن از قبل مشخص مى شود و وقت گیرى هاى زایمان طبیعى را هم ندارد. »

به نظر پزشکان:« انتخاب شیوه زایمان در یک رابطه دو طرفه پزشک و بیمار قرار دارد. وقتى بیمار با وجود توصیه پزشک به زایمان طبیعى، اصرار به سزارین دارد، پزشک کارى نمى تواند بکند. بنابراین هر چه با آموزش هاى عمومى سطح آگاهى زنان را بالا ببریم، پزشکان نیز در نهایت تابع نظر بیماران خود خواهند بود و جز در مواردى که از نظر پزشکى انجام دادن سزارین به نفع بیمار است، آن را توصیه نمى کنند. »

هزینه ها

نوع بیمارستان، مدت اقامت بیمار در بیمارستان، خدمات بهداشتى و پزشکى ارائه شده به بیمار، شهرت پزشک، و توافق 

نظر اینجانب :

طبق تمامی کتب تخصصی زایمان یک امر طبیعی می باشد و نیازی به مداخله در روند آن نیست مگر در ۲۰-۲۵٪ از موارد اگر جان مادر یا جنین در خطر باشد می توان با مداخله جراحی زایمان را به طریق سزارین ادراه نمود .البته زایمان طبیعی نیز برای خود شرایطی دارد و اگر در روند آن مشکلی برای جنین بوجود بیاید پزشک باید بتواند در عرض ۳۰ دقیقه خ.د را به بالین بیمار رسانده و عمل را شروع نماید و این مستلزم اینست که یا مقیم بیمارستان باشد یا در منزلی بسیار نزدیک بیمارستان حضور داشته باشد و شما در نظر بگیرید دز کلان شهری مانند تهران پزشک اگر همان لحظه اطلاع از وخامت حال جنین هم راه بیفتد چه قدر در ترافیک شهر گیر خواهد افتاد و کی به بیمارستان می رسد و در نظر بگیرید که عمل جراحی دیر انجام شود و در اثر اختلال خونرسانی به مغز جنین یک نوزاد عقب افتاده تحویل خانواده شود که هزازان بار آرزو کنند ایکاش موقع تولد مرده بود..........!

بله زایمان طبیعی خوب است ولی نه زمانی که فقط ۲ نفر ماما در یک شیفت شب مسول رسیدگی و اداره ۱۰-۱۵ زایمان هستند و بماند...یک فشار سنج نیمه داغون......یک سونوکیت نسبتا خراب...!هزاران فکر قرض و قسط عقب افتاده.......بی خوابی و کم خوابی شبانه......و شاید دکتری که به تلفن های نیمه شب با حالت خواب و بیداری جواب دهد.......!

در اینصورت اگر خ.است خدا بود و مشکلی سر راه زایمان پیش نیامد که خدارو شکر و این زایمان در منزل و بدون دخالت هیچکس هم می توانست صورت بگیرد (همانجوری که مادران ما ما را بدنیا آوردند....) ولی اگر کسی به این امید به بیمارستان می ایند که در صورت لزوم و موارد اضطراری بلافاصله اتاق عمل در اختیار داشته باشند باید قبلا به انها گفت که در صورت لزوم تماس گرفته خواهد شد تا پزشک از منزل بیایند و مریض را عمل کنند ! که این هم در شهرستانها قابل اجراست حال این پزشک در ساعات بعد از ظهر وقتی ۴۰ تا بیمار در مطب نشسته اند چطور همه را رها کرده و خود را به بیمارسنات می رساند بماند.

و برای ما پزشکان جراح زنان :

زایمان طبیعی یعنی بمب ساعتی ! یعنی تا وقتی که مریض زایمان نکرده هزار بار مردن و زنده شدن .....

نکنه یه وقت ماماها سرشون شلوغ باشه صدای قلب جنین رو به موقع گوش ندن؟! نکنه تلفن زده باشن موبایل انتن نداده باشه؟ بهتره نصف شب که یهو از خواب پریدی خودت یه زنگ به زایشگاه بزنی بگی با من کار نداشتین؟

نکنه بیمار سابقه بیماری قلبی هم داشته و جلوی خ.ن.اده شوهرش به ماما ها چیزی نگفته باشه؟............نکنه پس فردا اربعین تو راه بیمارستان تو راه بندون گیر کنم و به موقع نرسم . تازه بعد از اینهمه زحمت حق العمل زایمان طبیعی ۱۰۰/۱ سزارین هست....ای بابا سزارین که نیم ساعت بیشتر طول نمی کشه تازه اگر اتفاقی هم بیفته ذیگه جلو مریض و پزشکی فانونی مسول نیستی که اگر سزارین می شد ......بچه به این روز....

خواهشم اینه انهایی که میخوان زایمان کنن همه این احتمالات رو از پزشکشون بپرسن !بعد تصمیم بگیرن .اگه هیچ کجای دنیا شرایط تهران رو نداره که بشه مقایسه کرد......تازه اینجور موقع ها بیمارستان دولتی بهتره چون مریض توقع نداره حتما دکتر خودش باشه و معملا یک پزشک مقیم تو بیمارستان هست که کمکش کنه.......

آخرین مقاله: 

Prenatal counseling regarding cesarean delivery.

Leeman LM

Departments of Family and Community Medicine, Obstetrics and Gynecology, University of New Mexico School of Medicine, MSC 09 50401, University of New Mexico, Albuquerque, NM 87131, USA.

In 1970, the cesarean delivery rate in the United States was 5.5% and women receiving prenatal care only required the knowledge that cesarean delivery was an uncommon solution to dire obstetric emergencies. In 2008, when almost one in three women deliver by cesarean, counseling on cesarean delivery must be part of each woman's prenatal care. The content of that discussion varies based on the woman's obstetric history and the anticipated mode of delivery.

Published 1 September 2008 in Obstet Gynecol Clin North Am, 35(3): 473-95.
Full-text of this article is available online (may require subscription).